Nabzı durmak: Ölmek.

Nabzına göre şerbet vermek : Birinin hoşuna gidecek, gururunu ok­şayacak davranışlarda bulunmak.

Nabzını yoklamak : Bir kimsenin eğilimini ve ereğini anlamaya çalış­mak.

Nafile yere: Boş yere, boşu boşuna; yok yere.

Nağme yapmak : -1, Bildiği bir şeyi bilmez gibi görünmek. -2. Birini güzel sözlerle aldatmaya çalışmak.

Nah kafa : "Akılsız, kafa kafa değil ki." anlamında birinin aklını hafifse­me yollu kullanılır.

Nal deyip mıh dememek: Düşüncesinde direnmek.

Nalıncı keseri gibi kendine yontmak: Yalnız kendi çıkarını gözet­mek; kendine yontmak.

Nalları dikmek : (Hayvan ya da değer verilmeyen kişiler için) ölmek.

Namazında niyazında (namazı niyazı yerinde) : Dini görevlerini tam olarak yerine getiren kimse.

Namus belası: Namusunu ya da toplum İçindeki değerini korumak için kişinin kabullendiği zarar, katlandığı sıkıntı.

Namus sözü : Bir şeyi yapacağına dair, şeref ve onur üzerine verilen söz; şeref sözü.

Namusu İki paralık olmak : Çevresinde onuru, saygınlığı kalmamış bir kimse durumuna düşmek.

Namusuna dokunmak: Şeref ve onurunu olumsuz biçimde etkile­mek

Namusunu temizlemek : -1. Bir işin içinden saygınlığını yitirmeden çık­mak. -2. Ahlak ve onuruna ters düşen bir durumdan kendini ya da il­gili kimseyi öldürerek kurtulmak.

Nam vermek (salmak): Ün kazanmak, ünü yayılmak.

Nane molla : Zayıf, çelimsiz, dayanıksız kimseler için alay yollu söyle­nir.

Nane yemek : Yakışıksız davranışta bulunmak.

Nanik yapmak (birine) : Birini kızdırmak ya da onunla alay etmek için nanik işareti yapmak

Nara atmak (basmak): Yüksek sesle haykırmak, bağırmak.

Narına yanmak (bir kimsenin) : Bir kimse yüzünden büyük zarara uğ­ramak

Nasıl olsa : Her durumda, ergeç, mutlaka.

Nasır bağlamak (tutmak) : -1. Masır oluşma*.-2, Duygusuz laşrnak duyarlığını yitirmek

Nasibini almak Kısa ve geçid bir süre için hoşa giden bir şeyden yararlanmak, cavk almak. -2. (Olumsuz ar lamda) Söz ko­nusu nitelikleri yoksun olmak:.

Hasrettin Hoca'nın türbesi gibi: Her yanı açık olduğu halde, yalnız bir girişi bulunan yer için söylenir.

Naza çekmek (kendini) : Bir şeyi yapmaya istekli olduğu halde yal-/artmak amacıyla kendini isteksiz davranıyor göstermek.

Nazara gelmek: Kötü ve kıskanç bakımların etkisinde kalmak

Nazar değmek (bir şeye, birine) : Uğursuzluk, kötülük gibi olumsuz sonuçlar veren kıskanç bakışlardan ötürü fena bir duruma düşmek; göz değmek.

Nazarı dikkatini çekmek (celp etmek) : İlgisini, dikkatini çekmek.

Nazarı itibara almak (bir şeyi, birini) : Ona önem ve değer vermek

Nazı geçmek (birine) : Ona isteğini kabul ettirecek, yaptırabilecek ka­dar yakınlığı bulunmak, hatırı sayılmak

Nazını çekmek: Her isteğini yerine getirmek, onu kırmamaya özen göstermek.

Ne akla hizmet ediyor? : Bir işi hangi nedenle yaptığı bir türlü anlaşıl­mayan insanlar için kullanılır; hangi akla hizmet ediyor?

Ne âlâ memleket: -1. Haksızlıkların hoş görüldüğü ortam. -2. "Ne gü­zel, diyecek yok." anlamında alay yollu söylenir.

Ne âlemi var? : bk. Âlemi var mı?

Ne alıp veremiyor? : "İsteği, amacı nedir?" anlamında.

Ne arar : "O kişide istenen, aranan şey bulunamaz." anlamında; ne gezer.

Ne arıyor? (bir yerde) : "Niçin oraya gitmiş? Orada ne İşi var?" anla­mında.

Ne buyrulur: "Buna ne diyorsunuz?" anlamında olumsuzluk bildirir.

Neci oluyor? : "Niçin karışıyor, ona ne?" anlamında.

Ne çare : "Çaresi yok." anlamında acizlik anlatır.

Ne çıkar? : -1. "Ondan yarar da, zarar da gelmez." -2. "Nasıl yarar umulur?" -3. "Bir sonuç vermez." anlamlarında.

Ne çiçektir biliriz : bk. Ne mal olduğunu biliriz.

Nedamet getirmek (duymak) : Pişman olmak, pişmanlık duymak.

Ne dedim de..: "Yaptığıma pişmanım, ne yaptım ki." anlamında.

Ne demek? (ne dernek olsun?) : -1. "Bunun anlamı nedir" -2. "Böyle şey olur rnu? O nasıl şey öyle?" anlamlarında.

Ne demeye"? : 'Hangi amaçla, hangi nedenle? Niçin?" anlamında; ne diye.

Ne denir? (ne dersin?) : 'Bu konuda söylenecek herhaiigi bir şey kal­madı".' anlamında.

Neden sonra: Çok sonra, gereğinden çok- sonra.

Ne de olsa: 'Ne denli eksiği, küsuru olursa olsun; böyle olmakla bir­likte." anlamında.

Ne dese beğenirsin : Beklenmeyen, umulmayan bir söz söylendiğin­de gösterilen tepkiyi anlat r.

Nedir ki: bk. Ne var ki

Ne dîye? : "Niçin, hangi amaçla?" anlamında, ne demeye.

Ne fayda : Artık geçmişte kalan bir durum karşısında öne sürülenin ya da istenenin geçersizliğini, işe yaramadığını göstermek için kullanılır.

Nefes aldırmamak (birine) : bk. Soluk aldırmamak.

Nefes almak: bk. Soluk almak.

Nefes çekmek: -1. Sigara, pipo vb'nin dumanını ciğerlere çekmek. -2. Esrar çekmek.

Nefes etmek : Boş bir inançla hasta olan bir kişiyi iyi etmek amacıyla okuyup üflemek. (Kars. Okuyup üflemek.)

Nefesi durmak : -1. Ölmek. -2. Şaşırıp kalmak.

Nefesi kesilmek (daralmak, tutulmak) : -1. Çok çalışmaktan, çok iş yapmaktan dolayı bunalmak. -2..Şaşırıp kalmak.

Nefesi keskin : Hastaları okuyup üfleyerek iyileştirdiğine inanılan kim­se.

Nefesi kokmak : bk. Açlıktan nefesi kokmak.

Nefesi tükenmek : Artık çalışacak, konuşacak gücü kalmamak.

Nefes kesmek : Şaşırtıcı, heyecan verici, çok güzel olmak; soluk kes­mek.

Nefes nefese : bk. Soluk soluğa.

Nefes tüketmek : Bir konu ya da sorun üzerinde çok durmak.

Nefis mücadelesi: İnsanın kendi nefsinin isteklerini önleme çabası.

Nefsine yedirememek (bir şeyi): İstenmeyen ya da onur kırıcı bir işi kendine uygun görmemek; kendine yedirememek, onuruna yedire­memek.

Nefsini körletmek (kırmak): İsteklerini en az ölçüde karşılamak.

Nefsini yenmek (zaptetmek): İsteklerini, tutkularını denetim altına al­mak.

Ne gezer : bk. Ne arar.

Ne günlere kaldık? : Sürüp gid«n düzenin bozulması, y«ni yaşama düzenlerinin ortaya çıkması karşısında özellice olgun kuşağın isyanı­nı gösterir.

Ne haber: -1. "Nasılsın." -2. "Bildiğin yeni şeyler var mı?" -3. Bir tartış­mada haklı 9 kanın söylediği söz.

Ne haddine: *0, bunu yapamaz, haddini bilsin." anlamında uyarma sözü.

ne hali varsa görsün: Yanlış bir yolda olduğu İddia edilen bir kişinin sÖ2 dinlenmezliği karşısında artık onun kendi başına bırakıldığını an­latır.

Ne hikmetse : Bilinmeyen bir nedenden ötürü.

Ne idiği (itfüği) belirsiz: Nereden geldiği, ne yaptığı, nelerle uğraştığı belli olmayan.

Ne kadar olsa : "Sonuçta ne de olsa.

Ne karen ağrısıysa : Sevilmeyen rahatsızık duyulan bir kimse ya da şey için söylenir.

Ne ki: bk. Ne var ki.

Ne kokar ne bulaşır: "Ne yararı, ne zararı dokunur." anlamında; tav­şan boku gibi (ne kokar, ne bulaşır).

Ne mal (meta) olduğunu biliriz : "İşe yaramayan, çevresince kötü tanı­nan kişi olduğunu biliriz." anlamında; ne çiçektir biliriz.

Neme (ne üstüme) tazım (gerek) : -1. "Bu işle ilgilenmek bana düş­mez." -2. 'Doğrusunu söylemek gerekirse." anlamlarında kullanılır.

Ne mene : Bir şeyin "Ne türlü, nasıl." olduğunu belirtmek İçin kullanılır.

Ne mümkün : "Olanaksız, mümkün değil." anlamında.

Ne münasebet: -1. "Konuyla hiç ilgisi yok" -2. "öyle şey olmaz." anla­mında çıkışma amacıyla söylenir.

Ne olacak : -1. 'Olmasa da olur, ne önemi var." -2. Sonradan görmüş, şımarık vb anlamlarda küçümseme düşüncesiyle söylenir.

Ne oldum delisi olmak: Birdenbire özellikle maddi zenginliklere kavu­şarak şımarmak.

Ne olur (olursunuz): 'Lütfen, rica ederim, yalvarırım." anlamında

Ne olur ne olmaz: *Ne olacağı belli değiI, rıer ihtimale karşı" anlamın-

da kullanılır.

Ne olursa olsun : 'Sonuç iyi de olsa, kötü de olsa kabulüm" anlamın­da.

Ne oluyor? : -1. "Ne gereği /ar." -2. "O ne karışıyor." anlamında.

Ne pahasına olursa olsun: Her türlü sı kırıt yi, tehlikeyi, çeşitli kayıptan göze alarak.

Nerede akşam orada sabah : Sadece yaşamayı, eğlenmeyi, gününü gün etmeyi düşünen insanların tavrını anlatmak için kullanılır.-

Nerede kaldı? : 'Ne yararı oldu?" anlamında olumsuzluk bildirir.

Nerede kaldı ki? : Kolay olanı bile yapamazken, güç olanına el atma­ya çabalayan insanların davranış biçimini göstermek için kuianılır,

Nereden esti? : "Nereden aklına geldi, nasıl oldu da düşündün." anla­mında sitem yollu kullanılır.

Nereden nereye : -1. "Pek akla gelmeyen uzak bir İlişki içerisinde." -2. "Gerçekleşme olasılığı az bir durum." anlamlarında.

Ne selam, ne sabah : Aralarındaki dostluk bozulup ilişki kesilince ko­nuşma, anlaşma bağının kopması durumu. -

Ne sihirdir ne keramet, el çabukluğu marifet: Gözbağanın gerçekte olmayan bir işi olur gibi gösterme tutumu ile yapılan iş.

Nesi var, nesi yok : "Bütün serveti, sahip'olduğu her şey." anlamında.

Ne söylüyorsun? : -1. "Söylediklerine dikkat ediyor musun?" anlamın­da uyarı. -2. "Gerçek mi, doğru mu?' anlamında.

Ne sularda : -1. "Saat kaçta?" -2. "Ne durumda?" anlamında sorulur.

Ne Şam'ın şekeri, ne Arap'ın yüzü (zekeri) : "Onunla karşılaşmak ya da görüşmek yarar sağlasa bile yine de karşılaşmak, görüşmek iste­mem." anlamında.

Neşesi bozulmak : Rahatı huzuru kalmamak; keyfi bozulmak.

Neşesi kaçmak : Sevimli neşeli durumu yok olmak; keyfi kaçmak.

Neşesini bulmak: Neşelenmek.

Ne şiş yansın ne kebap : "Hiç kimseyi, hiçbir yanı zarara sokmaya­cak bir çözüm yolu bulunsun." anlamında.

Neşter vurmak (bir şeye): Bir sorunu kesin orarak çözmek, sonuç el­de etmek amacıyla ele almak.

Ne tadı var ne tuzu : "Beğenip, zevk atıp mutlu olacağımız bir şey, bir durum değil.' anlamında.

Ne üstüme lazım : bk. Neme lazım.

Ne var ki, (nadir ki, ne. ki, şu kadar }: 'Fakat, ancak, ama gel gele­lim.1 anlamında karşılık içeren cümleleri birbirine bağlar.

Ne var, ne yok? : -1. "Hangi haberler, ne gibi havadisler var? -2. "Na­sılsınız?" "İşler nasıl gidiyor?" anlamında.

Ne var ne yok : Olanların tümü.

Nev-i şahsına münhasır: Kendi türünde benzeri olmayan kimse ya da şey için söylenir.

Nevri dönmek: Bir olay ya da durum karşısında çok sinirlenmek.

Ne yalan söyliyeyim : 'İşin doğrusunu söylemek gerekirse.' anlamın­da.

Ne yapıp yapıp (edip) : Her çareye başvurarak, her yolu deneyerek.

Ne yapmalı ki (ne yaparsın ki) : "Ne çare ki, çaresiz durumda, elden bir şey gelmez" anlamında.

Ne yârdan geçer, ne serden : "Elde etmek istediği şey için ne feda­kârlık yapmak istiyor, ne de istediğinden vazgeçiyor." anlamında.

Ne yazar: 'Hiçbir yararı, etkisi olmaz." anlamında umutsuzluk bildirir.

Neye uğradığını bilememek : Beklenmedik kötü bir şeyle karşılaşıldı­ğında şaşırıp kalmak.

Neyin nesi, kimin fesi: "Kim olduğu, ne tür karakter özellikleri olduğu bilinmiyor." anlamında. ..

Neyse ne : "Bir yere kadar, bir dereoeye kadar." anlamında.

Ne yüzle : Kırıcı davranışta bulunan bir kimsenin, hiçbir şey olmamış gibi ilişkisini sürdürmek istemesi halinde "Hiç utanıp sıkılmıyor mu yaptıklarından" aniamında söylenir.

Nifak sokmak (çıkarmak) : Anlaşmazlık çıkarmak, ara açmak.

Nikâh kıymak : -1. Nikâh memuru, evlenecek olanların nikâh işlemini gerçekleştirmek. -2. Erkek bir kadınla evlilik ilişkisine girmek, onunla evlenmek.

Nikâh tazelemek : Ayrıldığı eşiyle yeniden evlenmek.

Nimeti ayağıyla tepmek: Çok yakınına gelmiş fırsatların, iyi durumla­rın değerini bilmemek.

Nispet kabul etmemek : Söz konusu şeyle eşit gibi tutulamamak, ara­larında farklar bulunmak.

Nispet vermek (yapmak) (birine) : Birini üzecek, kıskandıracak, kızdı­racak davranışta bulunmak

Nimeti bozuk: Kötü ya da islenmeyen bir işi yapacağı sezilen (kimse].

Niyet tutmak: Fala baktırırken nasıl olacağını merak ettiği şeyi ya da durumu kafasından geçirmek, bir dilekte bulunmak

Nokta koymak : Sonuçlandırmak, sözü bitirmek.

Noktası noktasına : Tastamam, tıpatıp aynı.

Not almak: -1. Bir şey hakkında bir yere not yazmak -2. Bir kimse ya da şeyin nitelikleri hakkında karar verilmek -3. Öğrenci yazılı ve söz­lü sınavlarda belirli bir derece almak.

Not almak : öğrencinin basan durumuna uygun not vermek.

Not düşmek: Bir açıklama eklemek

Notunu vermek: Eylemlerine bakarak, olaylar karşısındaki tutumunu inceleyerek bir kişi hakkında yargıya varmak

Not vermek (birine, bir şeye) : -1. Bir şey ya da bir kimse için iyi ya da kötü bir kanıya varmak. -2. Öğrenciye başarısıyla orantılı bir not at­mak.

Nuh der, peygamber demez: Düşüncelerini, inançlarını hiçbir biçim­de değiştirmeyen (kimse).

Nuh NebPden kalma : Çok eski, değerini yitirmiş modası geçmiş (kişi ya da nesne).

Numara yapmak (çekmek): Yalancıktan tavırlar takınarak, olmamış şeyi olmuş göstererek aldatmaya çalışmak.

Nutku tutulmak: Gelişen olağandışı olaylar karşısında şaşkınlıktan konuşamamak.

Nutuk atmak (çekmek): Çok uzun, sıkıcı, özden yoksun konuşma yapmak.

Nüfuz ticareti: Bulunulan mevkiin, makamın gücünü, olanaklarını özel çıkarlar uğruna kullanma.

Nüfuzu altında tutmak (bir yeri): Orayı egemenliği artında bulundurmak.

Diğer Harfler

A, B, Ç-C, D, E, F, G, H, I-İ, J, K, L, M, N, O-Ö, P, R, S-Ş, T, U-Ü, V, Y, Z