Anlatımın temel birimi cümledir. Düşündüklerimizi, duyduklarımızı, tasarladıklarımızı ya da yaşadıklarımızı karşımızdakilere tam olarak iletebilme, cümle kurabilme gücümüze bağlıdır. Doğrusu cümlelerimizin açık, duru, yalın dilin işleyiş kurallarına uygun ve dilbilgisi yönünden doğru olmasıyla ilgilidir. Cümlelerimiz bu niteliklerden yoksunsa, duru, yalın, açık değilse, iletmek istediklerimiz tam iletemeyiz. İster istemez karşımızdakiler, anlatmak istediklerimizi tam olarak anlayamazlar ya da eksik, yanlış anlarlar.
Cümle bir yargı birimi olduğuna göre, cümledeki her sözcüğün bu yargıyı oluşturmada bir işlevi olmalıdır. Böyle değilse aynı anlama gelen ya da aynı işlevi yerine getiren sözcükler birlikte kullanılmışsa, o cümle duru değildir. Duruluktan yoksun cümlelerle oluşturulan yazılar da uzatılmış, doldurulmuş yazılardır.
Cümle içinde tek başına sıfat göremeyiz. Her zaman kendisinden sonra gelen adı ya niteler ya da belirtir. Bu durumda bir sıfat ve bir adın oluÅŸturduÄŸu tamlamalara sıfat tamlamaları deriz. Güzel (sıfat) günler (isim) : güzel sözcüÄŸü bir adı "günleri" nitelemiÅŸ. Bu çocuklar : Bu sözcüÄŸü bir adı iÅŸaret yoluyla belirtmiÅŸ. Güzeli severim : AdlaÅŸmış sıfat (Güzel insanı severim). (Devam)
Sıfatlar isimleri renk, durum, biçim bakımından niteleyen; sayı, soru belgisizlik, işaret yoluyla belirten sözcüklerdir.
SIFATLAR
A. NÄ°TELEME SIFATLARI B. BELÄ°RTME SIFATLARI
1. İşaret sıfatı
2. Sayı sıfatı
a. Asıl sayı sıfatı
b. Sıra sayı sıfatı
c. Üleştirme sayı sıfatı
ç. Kesirli sayı sıfatı
3. Belgisiz Sıfat
4. Soru sıfatı
Örnek: Yaşlı adam eski tüfeğini alıp yemyeşil tepelerin güzel mekânlarına doğru yola çıktı. Yolda iki kişiye rastladı. Biri bu yol iyi bir yol değil dedi.
"Ben" bir kiÅŸiyim, benim bir adım (Abdullah) var. "Ben" sözcüÄŸü Abdullah yerine kullanılmıştır. 1. KiÅŸi (Åžahıs) Zamirleri KiÅŸi adlarının yerine kullanılan sözcüklerdir. Ben, sen, o; biz, siz, onlar NOT: "kendi" sözcüÄŸü dönüÅŸlülük zamiridir. Cümle içinde genellikle pekiÅŸtirme görevinde kullanılır. KiÅŸi zamirlerinin bütün özelliklerini "kendi" sözcüÄŸünde de görebiliriz. Örnek: Bu resmi kendim yaptım. 2. Gösterme (Ä°ÅŸaret) Zamiri Gösterme yoluyla adların yerini tutan sözcüklerdir. O, bu, ÅŸu, onlar, bunlar, ÅŸunlar Örnek: Åžunun sesini kapatın (radyonun). NOT: "O" sözcüÄŸü bir kiÅŸi yerine kullanıldıysa kiÅŸi zamiri, nesne yerine kullanıldıysa iÅŸaret zamiri olur. Örnek: O, benimle ilgilenmedi (O, kiÅŸi zamiri... (Devam)
Eylemin, eylemsinin, sıfatın ve zarfın anlamlarını etkileyen sözcüklerdir. Örnek: "Tabiat yemyeÅŸil görünüyordu" cümlesinde görünme eyleminin nasıl yapıldığını belirten yemyeÅŸil sözcüÄŸü bir zarftır. Örnekler: "Onları sık sık görmeniz gerekiyor." zarf + eylemsi "Çok güzel bir ev". zarf + sıfat + isim "Çok iyi konuÅŸuyor" zarf + zarf + eylem
Anlam Yönünden Zarflar 1. Durum Zarfları Eylem ve eylemsilerin anlamlarını durum yönünden etkileyen sözcüklerdir. - Güzel görünüyor. - Ne de tatlı konuÅŸuyor.
2. Zaman Zarfları Yüklemin ve eylemsinin ne zaman yapıldığını bildiren sözcüklerdir. Gece gündüz çalışarak bitirdi. Sabahları kahvaltımı yaparım.
Fiiller, fiilimsileri, sıfatları ya da kendi cinsinden sözcükleri soru, mikatr, zaman, yer-yön, vasıta şeklinde niteleyen/ niceleyen sözcüklere zarf denir.
Örnek: Babam bu konuşmayı iyi hazırladı.
                                              Zarf    Fill
Babam bu konuşmaya iyi hazırlanıp gitti.
                                  Zarf  Fiilimsi
Babam bu konuşmaya çok iyi hazırlandı.
                                  Zarf Zarf    Fiil
Babam çok iyi bir adamdır.
         Zarf Sıfat       İsim
ZARF ÇEŞİTLERİ
A. DURUM ZARFLARI
Durumca fiilleri veya fiilimsileri niteleyen zarflardır. Fiillere veya fiilimsilere soracağımız, "Nasıl..?" sorusunun karşılığıdır.
Örnek: Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden
                 Zarf         Â... (Devam)