KONUSU: Kitapta, 19'uncu yüzyıl Amerika'sında büyüyen iki arkadaşın başından geçenler son derece keyifli, eğlenceli bir dille anlatılmaktadır.
Tom Sawyer, her türlü yaramazlıkları yapan, ele avuca sığmayan bir çocuktur. Missisipi ırmağı kıyısında bulunan St. Ptersburg kasabasında, kendisini çok sevdiğine inandığı Polly Teyze'sinin yanında yaşamaktadır. Bu yüzden teyzesinin kendisini azarlamalarına ve zaman zaman kamçıyla dövmelerine aldırış etmez. Üvey kardeşi Sid, zaman zaman teyzesini kışkırtıp dayak yemesine sebep olduğu için, Tom onu hiç sevmemektedir. Ama teyzesinin kızı Mary'yi ise kendsine yakın bulmakta ve sevmektedir. Çünkü Mary ona karşı çok şefkatli davranmakta, onun her işinde yardımcı olmaktadır.
Yeni taşınan komşunun Becky Thatcher isimli güzel bir kızları vardır. Tom, daha önce sevdiği Amy Lawrens'i unutarak, bu kızla ilgilenmeye başlar.
Bir gün okula geç kalır. Öğretmen niçin geciktiğini sorduğunda, o da, doğruyu söyleyerek Huck isimli serseri bir çocukla dalaştığını anlatır. Bunun üzerine Öğretmen Tom'u döver ve cezalandırmak için, kızlara ayrılan sıralardan birine oturmasını söyler. Tom da, başka boş yerler varken, hiç çekinmeden gidip Becky'nin yanına oturur. Kızın ilgisini çekecek hareketler yapar, örneğin, silginin üzerine "seni seviyorum" diye yazar. Kızla samimiyeti ilerletir. Dışarıda da buluşup, dolaşmaya başlarlar. Tom, kıza evlenme teklif eder. Kız da kabul eder. Ancak, Tom geçmişteki kız arkadaşlarından söz edince, aralan açılır.
Aynı gece Tom, yatak odasının penceresinin altına gelerek ıslıkla kendisini çağıran Huck'u görünce, hemen yanma koşar. Huck'un elinde ölü bir kedi vardır. Ölü kedinin siğilleri iyi edeceğine inandıkları için, ellerindeki siğilli yerleri, Ölü kediye sürmek için mezarlığa giderler. Mezarlıkta, kasabanın tanıdığı Kızılderili Co, Muf Potter isimli iki haydutla, Roktor Robinson'u bir arada görürler. Baktıklarında, bir mezarı açarak, çıkardıkları cesedi soyduklarını görürler. Sonra da aralarında tartışma çıkar ve doktoru öldürürler. Haydutlardan daha azılı olan Kızılderili Co, diğerine baskı yapar ve cinayeti üstlenmesini ister. O da kabul eder. Tom ve Huck, gördükleri olayların etkisiyle korku içinde evlerinin yolunu tutarlar. Tom, bütün gece gördüğü olayları sayıklar. Teyzesi, hangi ilacı verdiyse faydası olmaz.
Becky de Tom'la tartıştıkları günden beri okula gelmemektedir. Hasta olduğu söylenmektedir. Kız okula geldiği vakit, karşılaştıklarında Tom'a yüz vermez. Tom için, okul artık cazibesini yitirmiştir. Bu nedenle okuldan kaçarak, arkadaşı Huck ile birlikte korsancılık oynamayı aklına koyar. Joe Harper isimli arkadaşını alır ve Jackson'un adasına korsancılık oynamaya giderler.
Burası, Missisipi ırmağı üzerinde, küçücük bir adadır. Tom ve arkadaşları adada kamp kurup, yaşamaya başlarlar. Günler geçip, evlerine dönmeyince aileleri ve kasaba halkı meraklanarak aramaya başlarlar. Çocukların ırmakta boğulduklarını sanmaktadırlar. Tom, teyzesinin kendisi için nasıl üzüldüğünü merak etmektedir. Bir gün, gizlice eve yaklaşır ve onun ağladığını görür. Sonra da adaya döner. Bu arada, adada yaşamaktan bıkmış ve evlerine dönmek istemektedirler. Tom, bunu kabul eder. Ancak, cenaze törenlerinin nasıl yapıldığını görecek, sonra da birden bire ortaya çıkacaklardır.
Pazar günü, kilisenin çanları acı acı çalmaya başladı. Hemen hemen bütün kasaba halkı oradaydı. Çocukların anne babaları ve Polly Teyze'de hep karalar giyinmişlerdi. Rahip, duaya başlamış, çocukların iyi yanlarını birer birer anlatıyor, dinleyenler hıçkırarak gözyaşları döküyorlardı. O sırada kilisenin kapısı açıldı ve Tom önde olmak üzere üç çocuk birden İçeri girdiler. Üzüntü gözyaşları, bu defada yerini sevinç gözyaşlarına bırakmıştı.
Bir hafta sonra, kasabada Doktor Robenson'u Öldürdüğünü kabul eden, Muf Potter'in yargılanması başladı. Mahkeme salonu tıklım tıklımdı. Dinlenen tanıklar hep cinayeti Mut'un işlediğini söylüyorlardı. Mufun avukatı, Tom Sawyer'in de şahit olarak dinlenmesini istedi. Tom, ilk başlarda biraz çekinse de, mahkeme başkanının kendisini cesaretlendirmesi üzerine her şeyi açıkça anlattı. Bu arada cinayeti kendisinin işlediği açığa çıkan Kızılderili Co, bulunduğu yerden hızla koşarak, pencereden atlayıp kaçtı.
Gerçek katilin ortaya çıkmasını sağladığı için, Tom artık kasabada bir kahraman muamelesi görmektedir. Ancak, gündüzleri gayet memnun görünen Tom'un, geceleri ise katilin korkusundan dolayı bir kâbusa dönüşmektedir. Aradan günler geçip de, katilden bir ses seda çıkmayınca, yavaş yavaş rahatlamaya, geceleri korkulu rüyalar görmemeye başladı.
Korkusu ortadan kalkınca, maceracı kimliği yine ön plana çıkan Tom, bu sefer de arkadaşları ile birlikte define aramanın peşine düşerler. Bu amaçla girdikleri perili evde dolaşırken, içeriye birilerinin girmesi üzerine hiç kıpırdamadan konuşmaları dinlediler. Konuşanlardan biri kaçak katil Kızılderili Co idi. Elinde altın dolu küçük bir sandık vardı ve "intikamımı almadan bir yere gitmem" diyordu. O ve yanındakiler oradan ayrıldıktan sonra, çocukları yine bir korku sarmıştı. Acaba Co kimden intikam alacaktı?
Korkulu bekleyiş birkaç gün sürdü. Her hangi bir olay olmadığı için çocuklar yine eski hallerine döndüler. Tom artık tamamiyle Becky ile ilgileniyor, onunla birlikte oluyordu.
Bir gün, Becky'in babasının önderliğinde bir kır gezisi yapılacaktı. Kiralanan vapurla, beş kilometre ötedeki sahile çıktılar. Çocuklar birlikte oynarlarken, ilerde gördükleri mağaralar gitmek için harekete geçtiler. Mağaranın içine girdiklerinde, dehlizleri çok geniş bir mağara olduğunu gördüler. Akşam olunca, yine herkes vapura doluşup, evlerine döndüler. Ancak, Tom ve Becky aralarında yoktu.
Polly Teyze ve Becky'nin annesi, ertesi gün bir araya geldiklerinde durumu anladılar. Çünkü her biri, çocuğunun diğerinin evinde kaldığını sanıyordu. Aradan birkaç gün geçtiği halde, çocuklar ortaya çıkmayınca, kasaba halkı, bu dega da onlar için yas tutmaya başladı.
Tom ve Becky ise, mağarada kaybolmuşlardı. Bir de üstelik Kızılderili Co'yu da mağara görmüş olmaları, korkularını arttırdıkça artırıyordu. Her ne kadar Tom, Becky'e belli etmemeye çalışsada, o da çok korkuyordu. Günler geçiyor, aç ve susuz mağaranın karanlık dehlizlerinde dolaşıp duruyorlardı. Günleri dahi unutmuşlardı. Nihayet, hafif bir güneş ışığının sızdığı yeri gören Tom, Becky'nin de yardımıyla çıkacakları kadar bir delik açtı ve kurtuldular. Evlerine vardıklarında ise vakit gece yansını geçiyordu. Kasabayı yeniden bir sevinç dalgası sardı. Tom yeniden kahraman olmuştu. Çocuklar günlerce kendilerine gelemediler.
Bu arada, Kızılderili Co'nun arkadaşlarının cesedi Missisipi nehrinde bulunmuştu. On beş gün sonra tamamen iyileşmiş olan Tom, bu haberi duyunca, Kızılderili Co'yu mağarada gördüklerini hatırladı ve bunu Mahkeme Başkanı olan Becky'nin babasına anlattı. Hemen, elli atmış kişilik bir erkek grubu kayıklara binerek mağaranın yolunu tuttular. Aralarında Tom'da vardı.
Mağara'nın sonradan yapılmış kapısını açtıklarında, Kızılderili Co'nun cesedini gördüler. Artık, Tom ve arkadaşları için hiçbir tehlike kalmamıştı. Bu sefer, Co'nun hazinesini bulmaya karar verdiler. Bu defa, tedbirli oldukları için yanlarında mum, ip, vs. getirmişlerdi. Bir müddet sonra, hazineyi buldular. Sonra da, hazine ile birlikte kasabaya dönüp, altınları Huck'u evlatlık almış bulunan Bayan Daglıs'm samanlığına sakladılar.
Bu arada, kendilerini arıyorlardı. Bayan Daglıs'm evinde kasabanın bütün ileri gelenleri toplanmışlardı. Bayan Daglıs her şeyini Huck'a bıraktığını açıkladı. Tom arkadaşının paraya ihtiyacı olmadığını, şu an kasabanın en zengin insanı olduğunu açıkladı. Toplanan insanların sevinçleri daha da artmıştı.
Ancak, bu ev yaşamı Huck'a göre değildi. Bu nedenle evden kaçmıştı. Kaç gündür ortalıkta görünmüyordu. Tom, onu bir samanlıkta buldu ve yeniden Bayan Daglıs'm evine dönmesi için ikna etti. Birlikte, ilerde yeni maceralar peşinde koşacaklarına dair birbirlerine söz verip, yürüdüler.
Bu sayfada yer alan bilgilerle ilgili sorularınızı sorabilir, eleştiri ve önerilerde bulunabilirsiniz. Yeni bilgiler ekleyerek sayfanın gelişmesine katkıda bulunabilirsiniz.