Adları niteleyen ya da belirten sözcüklerdir.
A. Görev ve Anlam Yönünden Sıfatlar
1. Niteleme Sıfatları
Adları, renk, durum, biçim vb. yönlerden niteleyen sözcüklerdir.
Kırmızı, yeşil, yuvarlak, üçgen, zeki, güzel
Ünvan Sıfatı:
İnsanların rütbe, derece, memuriyet ve sosyal seviyelerine göre adlarına takılan saygı ve tanıtma sözleridir.
Bay Mehmet, Bayan Eylül, Onbaşı Celal, Sultan Murat
Ünvan sıfatları bazen niteledikleri isimlerden sonra gelebilirler:
Ali Bey, Bilal Ağa, Murat Öğretmen
Bir adın bazen birden çok ünvan sıfatı olabilir:
Gazi Mustafa Kemal Paşa
Küçültme Sıfatları:
Büyükçe, küçücek, küçücük, ekşimsi, morumtrak
Pekiştirme Sıfatları:
Bembeyaz elbise. Güzel güzel evler. Güzel mi güzel evler.
2. Belirtme Sıfatları
Adları gösterme, sayı, belirsizlik ve soru yoluyla belirten sıfatlardır.
a) Gösterme (İşaret) Sıfatları:
Şu insanlar. O kitaplar. Böyle bir yemek.
NOT: Bu, şu, o bir adın yerine kullanılırsa işaret zamiri olur.
Bu, benim (zamir)
Böylelerine güvenme (zamir)
NOT: O sözcüğü bir adın yerine kullanıldığında kişi zamiri olur.
Onu hiç görmedim (zamir)
Bu, onun değil.
NOT: Bir adı işaret ettiğinde işaret sıfatı olur.
O güzel günler
b) Sayı Sıfatları
Adı, nicelik yönüyle belirten sözcüklerdir. Dört ana grupta inceleriz.
Asıl Sayı Sıfatı:
Önüne geldiği adın kaç tane olduğunu gösteren sıfatlardır.
Bir kilo elma, bir milyon lira borç.
NOT: Bir sözcüğü sayı anlamı değil de belirsizlik anlamı verirse belgisiz zamir olur.
Bir insan böyle yapamaz (Herhangi bir insan).
NOT: Bir sözcüğü bir adın yerine kullanıldığında belgisiz zamir olur.
Biri dün bize geldi.
Sıra Sayı Sıfatı:
Adların sırasını bildiren sıfatlardır.
Birinci ders, ikinci bahar, ilk ev, sonuncu daire.
Üleştirme Sayı Sıfatları:
Adları üleştirmeye (paylaştırmaya) yoluyla belirten sözcüklerdir.
Beşer kişilik gruplar, ikişer ev, teker, çifter, yarımşar...
NOT: Üleştirme sayı sıfatları ikileme oluşturduğunda durum zarfı olabilirler.
Teker teker paylaştıralım.
Kesir Sayı Sıfatı:
Adları kesir anlamıyla belirten sözcüklerdir.
Üçte bir hisse, yarım elma.
Topluluk Sayı Sıfatı:
Önüne geldikleri adı toplu olarak belirten sayı sıfatlarıdır.
İkiz kardeşler...
c) Belgisiz Sıfatlar
Bazı insanlar, çoğu günler.
NOT: Bazı, kimse gibi kelimeler bir adın yerine kullanıldığında belgisiz zamir olur.
Birini, birçoğuyla, bazılarını...
d) Soru Sıfatları
Önüne geldikleri adları soru anlamıyla belirten sözcüklerdir.
Hangi işçi, Nasıl bir ev, Neredeki okul...
NOT: Soru sözcükleri bazen soru anlamı taşımaz:
Onların nereye gittiklerini bilmiyorum.