1. Basit Eylem

Kök halindeki eylemlerdir.

Örneğin: Buldum.

2. Türemiş Eylem

Yapım eki almış eylemlerdir.

Örneğin: Az-al-dı. Kara-r-dı.

3. Bileşik Eylem

Birden çok sözcüğün birleşmesiyle oluşan sözcüklerdir.

İki grupta inceleyelim:

A. Kurallı Bileşik Eylemler

B. Anlamca Kaynaşmış Bileşik Eylemler

Kurallı Bileşik Eylemler

1. Yardımcı Eylemlerle Yapılan Bileşik Eylemler:

Adlara ve ad soylu sözcüklere yardımcı eylemlerden biri (etmek, olmak, kılmak, eylemek) getirilerek oluşturulur:

Örneğin: Yardım etmek, Memnun olmak

NOT 1: Yardımcı eylem olarak kullanılan sözcükler, tek başına eylem olarak da kullanılabilir: "Bu ev ancak yüz milyon eder." cümlesinde "etmek eylemi" başlı başına bir eylemdir.

NOT 2: Yardımcı eylemle yapılan bileşik eylemlerde ses olayı (düşme, türeme, değişme) olursa bitişik yazılır.

Örneğin: Hissetmek, zikretmek, sabretmek, affetmek.

2. Özel Bileşik Eylemler

a) Yeterlilik Bileşik Eylemi

Eylem tabanlarına -ebilmek getirilerek oluşturulur. Birinci eyleme "bir şeyi yapmaya gücü yetme" anlamı katar.

Örneğin: Düşünebilmek, kavrayabilmek

Bu işi kısa sürede yapabilirim (gücüm yeter).

b) Tezlik Bileşik Eylemi

Eylem tabanına "-vermek" getirilerek oluşturulur. Birinci eyleme tezlik anlamı katar.

Örneğin: Gidivermek, yakalayıvermek.

Ödevini bir saatte bitiriverdi.

c) Süreklilik Bileşik Eylemi

Eylem tabanlarına "-egelmek, -edurmak, -egitmek, -ekalmak" getirilerek yapılır. Birinci eyleme işin sürekli, kesintisiz yapıldığı anlamı katar.

Örneğin: Söylenegelmek, gidedurmak, süregitmek, bakakalmak.

d) Yaklaşma Bileşik Eylemi

Eylem tabanlarına "-eyazmak" getirilerek oluşturulur. Birinci eyleme "az kalsın, neredeyse" anlamı katar.

Örneğin: Düşeyazmak, donayazmak.

Anlamca Kaynaşmış Bileşik Eylemler

Birden çok sözcüğün, birinin ya da ikisinin sözcük anlamı dışında birleşip kaynaşarak oluşturdukları eylemlere denir.

NOT: Her iki sözcüğünde kendi anlamı dışında kullanılmasıyla oluşan anlamca tam kaynaşmış bileşik eylemler bitişik yazılır.

Örneğin: elvermek, öngörmek, vazgeçmek, varsaymak

NOT: Birden çok sözcüğün kendi anlamı dışında kullanılmasıyla oluşan bileşik eylemler de anlamca kaynaşmış sayılır, bunlar bitişik yazılmaz:

Örneğin: hoş görmek, ileri gitmek, karar vermek.

Önceki
Önceki Konu:
Eylemsi (Fiilimsi)
Sonraki
Sonraki Konu:
Ek Fiil (Ek Eylem)

Yapılan Yorumlar

Henüz kimse yorum yapmamış.

Bu sayfada yer alan bilgilerle ilgili sorularınızı sorabilir, eleştiri ve önerilerde bulunabilirsiniz. Yeni bilgiler ekleyerek sayfanın gelişmesine katkıda bulunabilirsiniz.

Yorum Yapın

Güvenlik Kodu
Popüler Sayfalar:
Son Ziyaretler:
Coğrafya Sitesi Tarih Sitesi Matematik Sorusu