Ä°ÅŸin, oluÅŸun, hareketin, durumun, kılışın yüklemde nasıl anlatıldığına göre cümleler çeÅŸitlere ayrılır. Burada iÅŸin yapılıp yapılmadığı, durumun varlığı yokluÄŸu, iÅŸin istenildiÄŸi ya da emredildiÄŸi, bildirildiÄŸi ya da sorulduÄŸu önemlidir.
Cümlede anlatılan iÅŸin, oluÅŸun, hareketin olup olmadığını veya sözü edilenin var olup olmadığını bildiren cümlelere haber cümlesi; bir isteÄŸi, dileÄŸi, emri, tasarıyı, ÅŸartı bildiren cümlelere de dilek cümlesi denir. Bunlar da olumlu ve olumsuz olmak üzere ikiye ayrılır.
1. Olumlu Cümle Fiil cümlesinde iÅŸin, oluÅŸun yapıldığını veya olduÄŸunu; isim cümlesinde ise sözü edilen kavramın bulunduÄŸunu, var olduÄŸunu, bahsedilen ÅŸekilde olduÄŸunu bildiren cümlelerdir. Bursa bu mevsimde soÄŸuktur.Yarın daha erken gelmelisin.Bu binanın yerinde ÅŸeftali bahçesi vardı.Vapur rıht... (Devam)
Anlatımın temel birimi cümledir. Düşündüklerimizi, duyduklarımızı, tasarladıklarımızı ya da yaşadıklarımızı karşımızdakilere tam olarak iletebilme, cümle kurabilme gücümüze bağlıdır. Doğrusu cümlelerimizin açık, duru, yalın dilin işleyiş kurallarına uygun ve dilbilgisi yönünden doğru olmasıyla ilgilidir. Cümlelerimiz bu niteliklerden yoksunsa, duru, yalın, açık değilse, iletmek istediklerimiz tam iletemeyiz. İster istemez karşımızdakiler, anlatmak istediklerimizi tam olarak anlayamazlar ya da eksik, yanlış anlarlar.
Cümle bir yargı birimi olduğuna göre, cümledeki her sözcüğün bu yargıyı oluşturmada bir işlevi olmalıdır. Böyle değilse aynı anlama gelen ya da aynı işlevi yerine getiren sözcükler birlikte kullanılmışsa, o cümle duru değildir. Duruluktan yoksun cümlelerle oluşturulan yazılar da uzatılmış, doldurulmuş yazılardır.
Eylemin, eylemsinin, sıfatın ve zarfın anlamlarını etkileyen sözcüklerdir. Örnek: "Tabiat yemyeÅŸil görünüyordu" cümlesinde görünme eyleminin nasıl yapıldığını belirten yemyeÅŸil sözcüÄŸü bir zarftır. Örnekler: "Onları sık sık görmeniz gerekiyor." zarf + eylemsi "Çok güzel bir ev". zarf + sıfat + isim "Çok iyi konuÅŸuyor" zarf + zarf + eylem
Anlam Yönünden Zarflar 1. Durum Zarfları Eylem ve eylemsilerin anlamlarını durum yönünden etkileyen sözcüklerdir. - Güzel görünüyor. - Ne de tatlı konuÅŸuyor.
2. Zaman Zarfları Yüklemin ve eylemsinin ne zaman yapıldığını bildiren sözcüklerdir. Gece gündüz çalışarak bitirdi. Sabahları kahvaltımı yaparım.
Fiiller, fiilimsileri, sıfatları ya da kendi cinsinden sözcükleri soru, mikatr, zaman, yer-yön, vasıta şeklinde niteleyen/ niceleyen sözcüklere zarf denir.
Örnek: Babam bu konuşmayı iyi hazırladı.
                                              Zarf    Fill
Babam bu konuşmaya iyi hazırlanıp gitti.
                                  Zarf  Fiilimsi
Babam bu konuşmaya çok iyi hazırlandı.
                                  Zarf Zarf    Fiil
Babam çok iyi bir adamdır.
         Zarf Sıfat       İsim
ZARF ÇEŞİTLERİ
A. DURUM ZARFLARI
Durumca fiilleri veya fiilimsileri niteleyen zarflardır. Fiillere veya fiilimsilere soracağımız, "Nasıl..?" sorusunun karşılığıdır.
Örnek: Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden
                 Zarf         Â... (Devam)