Anlatım bozuklukları iki kısımda incelenebilir;

- Anlama Dayalı Bozukluklar (Bağdaşıklık)
- Dilbilgisine Dayalı Bozukluklar (Bağlaşıklık)

 

Anlama Dayalı Bozukluklar

1. Gereksiz sözcük kullanımı

- Annem her sabah bize portakal suyu sıkar.

Cümleden "suyu" kelimesi atılması gereklidir. Çünkü portakal sıkılır ve suyu elde edilir.

- Hasan bana gizli sırlarını anlatacak.

Sır zaten gizlidir, gizli kelimesi gereksiz kullanılmıştır.

2. Sözcüğün yanlış anlamda kullanımı

- Fiyatlar pahalı olduğundan satışlar durgun.

Fiyatlar yüksek olur, ürünler pahalı olur.

- Hasan derslerinde çekimser davranıyor.

Çekingen davranıyor olmalıydı.

3. Sözcüğün yanlış yerde kullanılması

- Ağrısız kulak delinir.

Ağrıyan kulaklar delinmiyor yani? Kulak ağrısız delinir olmalıydı.

- Yüzme en iyi denizde öğrenilir.

Doğrusu yüzme denizde en iyi öğrenilir olacak.

- Alınan bu karar savaşta askerin daha çok ölmesine yol açtı.

Ölmenin çokluğu ya da azlığı yoktur. "daha çok" ile "asker" yer değiştirmelidir.

4. Çelişen ifadelerin bir arada kullanımı

- Elbette bize bugün belki gelir.

Elbette ile belki tezatlık oluşturuyor.

- Genellikle hep aynı hatayı yapıyorum.

Burada da genellikle ve hep cümlede farklı anlamlara yol açıyor.

- Aşağı yukarı tam beş kişi vardı.

Tam kesindir aşağı yukarı belirsizliktir.

5. Deyimlerin yanlış yerde kullanılması

- Çok anlayışlı biridir, her şeye burun kıvırır.

Burun kıvırmak deyimi küçümsemek anlamına gelir.

6. Mantık hatası

-Beyin zarı iltihapları tedavi edilmezse ölüme hatta sara nöbetlerine yol açabilir.

Ölüm, sara nöbetinden daha ciddidir. Bu nedenle ikisi yer değiştirmeli.

Aşağıdaki anlatım bozukluklarını siz bulun:

- Hasta yemeğini erken yemesi gerektiği halde bu yasağa uymuyordu.

- Hastayı doktor çok iyi tanıyordu ve çok iyi yardımcı oluyordu.

- Bizim sınıftan aşağı yukarı üç beş kişi derse geç kalmıştı.

NOT: Bir cümlede virgül, ve bağlacı ya da fiilimsi varsa o cümlede anlatım bozukluğu yapılmış olma ihtimali fazladır.

 

Dilbilgisine Dayalı Bozukluklar

1. Nesne Eksikliği

- Emre hep oyuncağıyla oynadı, hiç bırakmadı.

"onu hiç bırakmadı" olmalıydı.

- Gençlere yardımcı olup yönlendirirdi.

"onları yönlendirirdi" olmalıydı.

2. Dolaylı Tümleç Eksikliği

- Seni hep aradım ama ulaşamadım.

"sana ulaşamadım" olmalıydı.

- İçeri girip çıkarken sessiz olunuz.

"İçeri girip dışarı çıkarken" olmalıydı.

3. Zarf Tümleci Eksikliği

- Kardeşini çok sever ama anlaşamazdı.

"Onunla anlaşamazdı" olacaktı.

4. Özne Eksikliği

- Bu tür dergilerin sayısı arttıkça okunmaz olur.

"dergiler okunmaz olur" olmalıydı.

- Hasan'ın kolu kırıldığından okula gitmedi.

"Hasan okula gitmedi" olacaktı.

5. Yüklem Eksikliği

- Kardeşine karşı sabırlı ve onu üzmemelisin.

- Bazı öğrenciler hiç, bazıları ise çok çalışıyor.

"hiç çalışmıyor" olmalıydı.

6. Özne - Yüklem uyuşmazlığı

- Herkes dersi dinliyor, çıt bile çıkarmıyordu.

"kimse çıt bile..." olmalıydı.

- Ben kendi odama, Fatma da kendi odasına yattı.

"Ben kendi odama yattım, Fatma'da kendi odasına yattı" olabilirdi ya da bunun yerine fiil 1. çoğul şahıs ile sonlanabilirdi "yattık".

7. Tekillik - Çoğulluk Uyuşmazlığı

- Kuşlar daldan dala uçuyorlardı.

- Halk binanın önünde toplandılar.

- Herkes dersi dikkatlice dinliyorlar.

Yukarıdaki örneklerde -ler -lar fazlalıktır.

8. Tamlayan Eksikliği

- Siyasi ve ekonomi alanında kararlar alındı.

"Siyasi alanda ve ekonomi alanında..." olacaktı.

- Oraya ne gittim ne de adresini bilirim.

"... ne de oranın adresini bilirim" olmalıydı.

9. Ek Eylem Eksikliği

- Hasan çok akıllı ama dikkatli değildir.

"...akıllıdır ama..." olmalıydı.

- Onlar eşyaları indiriyor, biz de yukarı çıkarıyorduk.

"... indiriyorlardı, biz de ..." olmalıydı.

10. Çatı uyuşmazlığı

- İnsan başarılı olursa hayattan zevk alınır.

Yukarıda ilk yan cümle etken, ikinci cümle edilgen çatılıdır.

 

Aşağıdaki anlatım bozukluklarını bulunuz:

- Amasya'nın elması meşhurdur.

- Kardeşini görmüyorum.

- Küçük ağaçların arkasına saklandı.

- Sıcaklık sıfırın altında eksi üç dereceydi.

- Türkçe dili zengin bir dildir.

- Çocukların hiçbiri ders çalışmadı, oyun oynadılar.

- Pirincin taşını ayıkladı, yıkadı.

- Ona küstüm, bir daha konuşmam.

- Her gün bir kola, bir hamburger yiyorum.

- Bunu kendim ve arkadaşlarım adına söylüyorum.

Yapılan Yorumlar

Henüz kimse yorum yapmamış.

Bu sayfada yer alan bilgilerle ilgili sorularınızı sorabilir, eleştiri ve önerilerde bulunabilirsiniz. Yeni bilgiler ekleyerek sayfanın gelişmesine katkıda bulunabilirsiniz.

Yorum Yapın

Güvenlik Kodu
Popüler Sayfalar:
Son Ziyaretler:
Coğrafya Sitesi Tarih Sitesi Matematik Sorusu