Büyük Ünlü Uyumu: Türkçe sözcüklerde bulunan ünlü harflerin "kalınlık- incelik" uyumudur. Buna göre bir sözcüğün ünlüleri ya hep ince ünlü, ya da hep kalın ünlü olur.

- yo-ğurt (o-u kalın ünlüler) büyük ünlü uyumuna uyar.

- öğ-ren-ci (ö-e-i ince ünlüler) büyük ünlü uyumuna uyar.

- ki-tap (i- İnce, a- kalın) büyük ünlü uyumuna uymaz.

Büyük ünlü uyumu Türkçe'nin temel kuralıdır. Bu yüzden genellikle her Türkçe sözcükte bu kural bulunur. Türkçe sözcüklerin büyük ünlü uyumuna aykırılık göstermesini üç başlık altında toplayabiliriz:

a. Türkçe olmalarına rağmen zaman içinde değişen bazı sözcükler kurala uymaz:

- Anne (ana), kardeş (karındaş-kardaş)

- şişman (şişmen), hani (kanı), hangi (kangı), elma (alma)

b. Birden fazla sözcüğün birleşmesinden oluşmuş sözcükler (birleşik sözcükler) bu kurala uymayabilir:

* Yapabilmek, güneydoğu, uyurge... (Devam)

Diğer Konular 24 Nisan 2013 Yorum yok

Eylemlerin dilek ve zaman bildiren eklerle kazandık­ları yeni yeni biçimlere kip denir. Cümlede her eylem, kip ekleriyle kullanılır.

Eylem kipleri ikiye ayrılır:

A. BİLDİRME KİPLERİ (HABER KİPLERİ):

Eylemin yapılış zamanını bildiren kiplerdir. Dörde ayrılır:

1. Geçmiş Zaman Kipi: Eylem geçmişte yapılmıştır.

Bildirilişine göre ikiye ayrılır.

a) -di'li Geçmiş Zaman Kipi (Bilinen, görünen Geçmiş Zaman): Eylemin geçmişte yapıldığını kesin olarak bildirir.

Ödevlerimi bitirdim.

Yolda onunla karşılaştık.

Eytem tabanlarına ünlü uyumuna ve ünsüz benzeş­mesine göre "-di" eki getirilerek yapılır. Bu kitabı okudum.

Birlikte ders çalıştık.

b) -miş'li Geçmiş Zaman Kipi (Duyulan, öğrenilen geçmiş zaman): Eylemin geçmişte yapıldığı başka­sından duyulmuş gibi bildirilir.

Duyulan geçmiş zaman kipiyle cümleye farklı anlam­lar verilebilir.

Beni evde bulamamış. (Başkasından ... (Devam)

Diğer Konular 07 Mayıs 2013 Yorum yok

Dilimizde 29 harf bulunmaktadır. Bunlar ünlüler ve ünsüzler olmak üzere iki ana bölüme ayrılır.

1. Ünlü Harfler:

a, e, ı, i, o, Ö, u, ü

A. Düz Ünlüler : a, e, ı, i

B. Geniş Ünlüler: a, e, o, ö

C. Dar Ünlüler: ı, i, ü, u

D. Yuvarlak Ünlüler: o. ö, u, ü

2. Ünsüzler

A. Sert Ünsüzler

B. Yumuşak Ünsüzler (Devam)

Diğer Konular 11 Haziran 2013 Yorum yok

Küçük Ünlü Uyumu: Ünlü harflerin düzlük-yuvarlaklık, darlık- genişlik bakımından uygunluk göstermesi kuralıdır. Buna göre:

Türkçe bir sözcüğün ilk hecesindeki ünlü düz ise {a,e,ı,i) öteki hecelerin, getirilecek eklerin ve "mi" edatının ünlü harfleri de düz olur:

A- ra- ba- (Düz Düz Düz) Küçük ünlü uyumuna uyar.

in- ce- çik (Düz Düz Düz) Küçük ünlü uyumuna uyar.

Kalınlık

ar- mut ' (Düz Yuvarlak) Küçük ünlü uyumuna uyar.

me- mur —' (Düz Yuvarlak) Küçük ünlü uyumuna uyar ancak büyük ünlü uyumuna uymaz

profesör => hem büyük ünlü uyuymuna hem de küçük ünlü uyumuna aykırıdır.

b. Türkçe bir sözcüğün ilk hecesindeki ünlü yuvarlak ise (o,ö,u,ü) ondan sonraki hecede ya düz-geniş (a,e) ya da dar-yuvarlak (u,ü) "ünlü" bulunur. Sözcüğe getirilecek ekler ve "mi" edatı da buna uyar.

düşüneyim mi?

Bu kural, sözcükte birbirini izleyen iki hece için geçerlidir. ... (Devam)

Diğer Konular 02 Nisan 2013 Yorum yok

ÜNLÜLER (SESLİLER)

Ses yolundan hiçbir engele takılmadan çıkan, tek başlarına okunabilen seslerdir. Sekiz ünlü harfimiz vardır.

a, e, ı, i, o, Ö, u, ü

Ünlü harfler, söylenişlerine göre üç grupta incelenir:

DİLİN DURUMUNA GÖRE:

Kalın ünlüler (sesliler): a-ı-o-u (Dil gerideyken söylenirler.)

İnce sesliler (Ünlüler): e-i-ö-ü (Dil, dişlere yakınken söylenirler.)

DUDAKLARIN DURUMUNA GÖRE:

Düz sesliler (Ünlüler): a-e-ı-i (Dudaklar, düz bir biçimdeyken söylenirler.)

Yuvarlak Ünlüler: o-ö-u-ü (Dudaklar, önde yuvarlak bir biçimdeyken söylenirler.)

AĞIZ BOŞLUĞUNA GÖRE:

Geniş Ünlüler: a-e-o-ö (Alt çene iyice açılmış, ağiz boşluğu genişlemiştir.)

Dar Ünlüler: ı-i-u-ü (Alt çene üst çeneye yakındır, ağız boşluğu daralmıştır.) (Devam)

Diğer Konular 29 Mayıs 2013 Yorum yok

TÜRKÇE SÖZCÜKLERİN ÖZELLİKLERİ

1. Türkçe kökenli olan sözcüklerde hiçbir zaman iki ünlü harf yan yana bulunmaz:

- Şiirler, fiiller, saat..

2. Türkçe sözcüklerin kökünde ikiz ünsüz bulunmaz: (Biri ekte, biri kökte olur.)

- Cinnet, millet, hakkı..

3. Türkçe sözcükler b,c,d,g ünsüzleriyle bitmez. Bu duruma anlamı karışacak birkaç sözcükte rastlanır:

- Ad-at, sac-saç hariç

4. Türkçe sözcüklerde "b" den önce "n" harfi olmaz, "m" ye çevrilerek kullanılır:

- Çember, tembel, pembe..

Bileşik sözcüklerde, özel isimlerde bu duruma aykırı örnekler vardır:

- Safranbolu, istanbul, onbaşı..

5. Hece başında iki ünsüz yan yana bulunmaz:

- Tren, plan, profil..

6. "j" harfi hiçbir Türkçe sözcükte bulunmaz:

- viraj, jeton, jilet..

7. Türkçede bütün ünlüler aynı uzunluktadır. Düzeltme işareti kullanılarak uzatılan ya da inceltilen ünlüler yoktur:

-... (Devam)

Diğer Konular 05 Haziran 2013 Yorum yok