Büyük Ünlü Uyumu: Türkçe sözcüklerde bulunan ünlü harflerin "kalınlık- incelik" uyumudur. Buna göre bir sözcüğün ünlüleri ya hep ince ünlü, ya da hep kalın ünlü olur.

- yo-ğurt (o-u kalın ünlüler) büyük ünlü uyumuna uyar.

- öğ-ren-ci (ö-e-i ince ünlüler) büyük ünlü uyumuna uyar.

- ki-tap (i- İnce, a- kalın) büyük ünlü uyumuna uymaz.

Büyük ünlü uyumu Türkçe'nin temel kuralıdır. Bu yüzden genellikle her Türkçe sözcükte bu kural bulunur. Türkçe sözcüklerin büyük ünlü uyumuna aykırılık göstermesini üç başlık altında toplayabiliriz:

a. Türkçe olmalarına rağmen zaman içinde değişen bazı sözcükler kurala uymaz:

- Anne (ana), kardeş (karındaş-kardaş)

- şişman (şişmen), hani (kanı), hangi (kangı), elma (alma)

b. Birden fazla sözcüğün birleşmesinden oluşmuş sözcükler (birleşik sözcükler) bu kurala uymayabilir:

* Yapabilmek, güneydoğu, uyurge... (Devam)

Diğer Konular 24 Nisan 2013 Yorum yok

ÜNLÜLER (SESLİLER)

Ses yolundan hiçbir engele takılmadan çıkan, tek başlarına okunabilen seslerdir. Sekiz ünlü harfimiz vardır.

a, e, ı, i, o, Ö, u, ü

Ünlü harfler, söylenişlerine göre üç grupta incelenir:

DİLİN DURUMUNA GÖRE:

Kalın ünlüler (sesliler): a-ı-o-u (Dil gerideyken söylenirler.)

İnce sesliler (Ünlüler): e-i-ö-ü (Dil, dişlere yakınken söylenirler.)

DUDAKLARIN DURUMUNA GÖRE:

Düz sesliler (Ünlüler): a-e-ı-i (Dudaklar, düz bir biçimdeyken söylenirler.)

Yuvarlak Ünlüler: o-ö-u-ü (Dudaklar, önde yuvarlak bir biçimdeyken söylenirler.)

AĞIZ BOŞLUĞUNA GÖRE:

Geniş Ünlüler: a-e-o-ö (Alt çene iyice açılmış, ağiz boşluğu genişlemiştir.)

Dar Ünlüler: ı-i-u-ü (Alt çene üst çeneye yakındır, ağız boşluğu daralmıştır.) (Devam)

Diğer Konular 29 Mayıs 2013 Yorum yok