Eylemlerin özne ve nesne durumlarına göre farklı özellikler göstermesine eylem çatısı denir. Eylem çatısı iki yönden incelenir:

A. NESNEYE GÖRE ÇATI: Eylemler, cümlede nes­ne alıp almamaları açısından dörde ayrılır:

1. GEÇİŞLİ EYLEMLER: Nesne isteyen, alan eylem­lere denir. "Kimi, Neyi" sorularına cevap verir.

Bu kitabı iki günde okudum. (Belirtili nesne- Geçişli eylem)

Eve gelirken gazoz almış. (Belirtisiz nesne- Geçişli eylem)

2. GEÇİŞSİZ EYLEMLER: Nesne istemeyen, alma­yan eylemlerdir.

Sahilde uzun uzun yürürdük. (Geçişsiz eylem)

3. OLDURGAN EYLEMLER: Nesne gerektirmeyen (geçişsiz) eylemlerin "-t, -dir, -(i)r" ekleriyle nesne alır duruma getirilmesidir.

Bebek erken uyudu. (Özne- Geçişsiz eylem)

Annesi bebeği erken uyu-t-tu. (Oldurgan eylem)

Telefonu çal- dır-dı.

4. ETTİRGEN EYLEMLER: Nesne alan (geçişli) ey­lemlerin "-t, -dir, -(ı) r" ekleriyle geçişlilik dereceleri artırılır. Eylem... (Devam)

Diğer Konular 14 Haziran 2013 Yorum yok

İKİ NOKTA (:)

1. Kendisinden sonra örnek verilecek cümlelerin sonuna konur:

- Garipciier'İ hatırlayalım: O. Veli, M. Cevdet, O. Rıfat.

2. Açıklamalardan Önce kullanılır

- Nesne ikiye ayrılır:

1. Belirtili nesne

2. Belirtisiz nesne.

3. Karşılıklı konuşmalardan ve aktarma sözlerden önce konur:

Yaşlı kadın sordu:

- Ne var kızım, niye geldin?

Atatürk: "İstikbal göklerdedir." demiştir.

4. İki noktadan sonraki açıklama bağımsız bir cümle ise büyük harfle; iki noktadan sonraki açıklama örneklerden oluşuyorsa küçük harfle devam edilir.

•> Asla şunu unutma: Her insan sevilmeye değer.

•> Güzel şeyler almış: kazaklar, pantolonlar.. (Devam)

Diğer Konular 07 Haziran 2013 Yorum yok

İsmin Yalın Hali: Adın, durum eklerinden (-i, -e, -de, -den) hiçbirini almamış biçimidir. Bu du­rumdaki adlar, genellikle cümlenin öğelerinde özne ve belirtisiz nesne görevinde bulunurlar.

Sağlık, insanlar için çok önemlidir. (Özne: Sağlık)

Teknoloji, bilim adamları sayesinde her geçen gün ilkleri, buluşları ve icatları beraberinde getiriyor. (Özne: Teknoloji)

- Adın durum ekinin dışındaki çekim eklerini al­ması yalın durumu değiştirmez.

Menekşeler güzel kokulu çiçeklerdir.

Kardeşimin kitabı kaybolmuş. (Devam)

Diğer Konular 17 Mayıs 2013 Yorum yok

NESNE (DÜZ TÜMLEÇ)

Cümlede öznenin yaptığı eylemden etkilenen varlıkları belirten sözcüklere nesne denir.

Aşağıdaki cümlelerde nesne olan sözcükleri bulalım.

- Marketten ekmek aldım.

- Nasrettin Hoca'yı herkes tanır.

- Yaşlı adam önce pencereyi açtı.

- Ablam örtüyü kaldırdı, masaya tabak koydu.

Cümledeki nesnelerin yalın halde ya da "-i" halinde olduğunu gördük. Buna göre nesneler ikiye ayrılır:

a. Belirtili Nesne: "-i" halinde otan "neyi, kimi" sorularına yanıt veren nesnedir.

- Televizyonlar, bu olayı günlerce gündeme getirdi.

- İzleyiciler, sanatçıyı uzun uzun alkışladılar.

b. Belirtisiz Nesne: Yalın halde olan, "ne" sorusuna yanıt veren nesnedir.

- Yazar, bu eserinden ödü! bekliyor.

- Kendime güzel bir kahvaltı hazırladım. (Devam)

Diğer Konular 05 Mayıs 2013 Yorum yok

Nesnelerine göre geçişli çatılı eylemlerde öznenin yaptığı eylemden etkilenen sözcük ya da sözcük öbeğine nesne denir.
Azrail ala canımı / Unuttura her sanını
Nesne Türleri
1. Belirtisiz Nesne
Durum eki "-i" yi almamış, yalın durumdaki nesnedir.
2. Belirtili Nesne
Durum eki "-i" yi almış, belirtme durumundaki nesneye denir. (Devam)

Cümlede Öğe 30 Kasım 2012 Yorum yok

ÖZNE

Cümlede yüklemin bildirdiği işi hareketi yapan; durumu ya da yargıyı üzerinde taşıyan varlıkları bildiren sözcüklere özne denir.

Aşağıdaki cümlelerde Özneyi bulalım.

İnsanın elinde beş parmak vardır.

Gülü seven, dikenine katlanır. Birkaç saat sonra yağmur dindi.

Hal eki alan bir sözcük özne olamaz.

Cümlede Özneyi bulmak için yükleme "kim, ne" soruları sorulur. Alınan cevap tek sözcük olabileceği gibi, söz Öbeği durumunda da olabilir.

Aşağıdaki cümlelerin öznelerini bulalım.

Tarihi eserleri yurt dışına kaçırmak suçtur. (Suç olan ne?)

Öğretmen gelince bütün öğrenciler ayağa kalktı. (Ayağa kalkan kim?)

Alevler kısa zamanda her yanı sardı. (Saran ne?)

Özne, cümlede sözcük durumunda olmayıp yüklemin aldığı kişi ekinden anlaşılırsa, buna gizli özne denir.

- Öğrencilerle tanışmak için can atıyorduk, (biz)

- Bu konuşmayı sonuna kadar dinleyemem, (ben)
... (Devam)

Diğer Konular 09 Mayıs 2013 Yorum yok